Prezident kar insonlarning yashash sharoitlarini yaxshilash bo’yicha ko’rsatma bergan, ammo so’nggi yillarda ularning turmush darajasi o’zgardimi? Koronavirus va boshqa sabablar karlarni ishsiz qoldirdi. Eshitmaydigan sportchilar hanuzgacha o’zlarining sport majmuasini yangilash uchun homiy kutishmoqda. O’zbekiston karlar jamiyati kar va eshitish qobiliyati past odamlarning huquqlari va manfaatlarini qanday himoya qiladi — Ma’mur Axliddinov va Dilmurod Yusupovlarning maqolalarida.
29 — iyun kuni mualliflarning Prezident Shavkat Mirziyoyevning ularning asosiy jamoat birlashmasi — O’zbekiston Karlar Jamiyatiga (O’zKJ) tashrifidan so’ng kar va eshitish qobiliyati past fuqarolarning hayoti qanday o’zgargani haqida maqola chop etildi. Ma’lum bo’lishicha, karlar madaniyati markazi 1,2 gektar qo’shni yerlarni hokimiyat balansiga topshirgan bo’lib, unda Jamiyat a’zolarini ish bilan ta’minlash uchun uchta tikuv bloklari qurilgan. Toshkent shahar hokimligi matbuot xizmati maqolada keltirilgan muammolarni hal qilish uchun maxsus ishchi guruh tuzilganligini ma’lum qildi.
Maqola nashr etilganiga ikki oydan ko’proq vaqt o’tganiga qaramay, hokimlik ishchi guruhining ish natijalari jamoatchilik uchun noma’lum bo’lib qolmoqda. Guvohlarning so’zlariga ko’ra, maqola nashr etilgandan so’ng, Olmazor viloyat Kengashining deputati hududlarni obodonlashtirish korxonasi rahbari bilan birgalikda «karlar shaharchasiga» tashrif buyurgan. Karlar uchun madaniyat markazi, ularning yotoqxonasi, sport markazi va turar joy binolari mavjud. «Shaharcha» aholisiga karlar jamiyatining qo’shni hududida farrosh va bog’bon sifatida ishlash taklif qilindi, ammo noaniq sabablarga ko’ra ishlashga tayyor odamlar yo’q edi.
Olmazor tumani va shahar hokimliklari vakillari ham «karlar shaharchasi» ga kelishdi. Ular karlar yotoqxonasida uyma-uy yurib, asosan ish kerak bo’lganlarni topishga harakat qilishdi. Kasalligi yoki yoshi sababli nogironlardan ish topishga hojat yo’qligi to’g’risida tushuntirish xatlari yozib qo’yish talab qilindi. Shuningdek, hokimiyat vakillari karlarga mo’ljallangan sport majmuasi va ta’mirga muhtoj UPP-1 o’quv-ishlab chiqarish korxonasida bo’lishdi.
Tashrif natijasida mutasaddilar sport majmuasini ta’mirlashni, shuningdek sayqallash qog’oz bilan mebel mahsulotlarini qayta ishlash bo’yicha mebel sexida ishlash uchun bir nechta karlarni ishga yollashga va’da berishdi. Biroq, karantin tufayli karlarni ishga qabul qilish keyinga qoldirildi.
Kar va eshitish qobiliyati past odamlarni ish bilan ta’minlash holati o’ta achinarli bo’lib qolmoqda: mehnatga layoqatli odamlarning aksariyati munosib ish topa olmadilar. Ko’rinib turibdiki, rasmiy sektorda ish haqi pastligi yoki ish hajmi va ish haqi noaniqligi sababli, ko’plab kar va erkaklar poytaxt avtoturargohlarida parkovka qilishda yordamchi bo’lib ishlashni, jonlangan chorrahalarda bayroqlar va breloklar sotib, yer osti o’tish joylarida va boshqa jamoat joylarida tarozida tortinish xizmatlarini taqdim etishni taklif etilgan sharoitlarda ishlashdan ko’ra afzalroq ko’rishgan.
Eshita oladigan raisining harakatsizligi
──────────
Karlar jamiyati tasarrufidagi ixtisoslashgan korxonalarda mamlakat bo’ylab 250 dan kam kishi ish bilan ta’minlanadi va eshitish qobiliyati cheklangan barcha mehnatga layoqatli odamlarni munosib ish bilan ta’minlay olmaydi.
Shahar rasmiylari hech bo’lmaganda karlarni ish bilan ta’minlash bilan bog’liq muammoni hal qilishga harakat qilar ekan, O’zbekiston karlar jamiyati markaziy kengashi raisi Javoxir Rixsiev maqolada ko’tarilgan muammolarga munosabat bildirmadi. Buning sababi uning karlarning ehtiyojlaridan ajratilishi va ularning muammolariga daxldorlik tuyg’usining yo’qligi bo’lishi mumkin. Xalqimiz bejiz aytmagan: «Shifolaydigan tabib emas, balki kasal bo’lganning o’zi».
Boshqacha qilib aytganda, karlargina karlarning muammolarini tushunishi va his qilishi mumkin. Eshita oladigan kishi karlar uchun qaror qabul qila olmaydi. Bu «Bizsiz biz haqimizda hech narsa» xalqaro tamoyiliga ziddir. Siz jamoat tashkilotining erkaklar tomonidan boshqariladigan ayollar huquqlari va manfaatlarini himoya qilish bo’yicha samarali ishlarini tasavvur qila olasizmi? Xuddi shunday, eshitish qobiliyati bo’lgan odam karlarning hayotidagi qiyinchiliklarni boshdan kechira oladimi?
Ma’mur Axliddinov 23- mart kuni O’KJ Markaziy Kengashi raisining yordamchisi orqali Jamiyatning tashkiliy-moliyaviy faoliyati va karlarning o’quv-ishlab chiqarish korxonalari to’g’risida ma’lumot berishni so’rab yozma bayonot berdi. Xat olinganligi tasdiqlanganiga qaramay, arizada ko’rsatilgan savollarga javob olinmadi va Jamiyat nizomi bilan tanishish to’g’risidagi iltimosnoma qoniqarsiz qoldi.
Agar qonuniy huquqlari va manfaatlarini himoya qilish uchun yaratilgan karlar jamiyatining a’zolari o’zlarining jamoat birlashmasi faoliyati to’g’risida kerakli ma’lumotlarni ololmasa, unda bunday tashkilotdan nima foyda?
Agar siz o’zingizning manfaatlaringiz va huquqlaringizni himoya qila oladigan tashkilotga a’zo bo’lmoqchi bo’lsangiz yoki unga a’zoligingizni tiklasangiz, ehtimol siz ushbu tashkilotning nizomi bilan tanishishni xohlaysiz. Jamiyat qanday boshqarilishini va uning haqiqiy yutuqlari qanday ekanligini tushunish kerak. Ammo Karlar Jamiyati misolida bu ma’lumotni olish deyarli mumkin emas. Hatto tashkilot a’zolari uchun ham uni olish juda qiyin.
Axborot texnologiyalari va Internet asrida O’zbekiston karlar jamiyatining rasmiy veb-sayti yoki hech bo’lmaganda ijtimoiy tarmoqlarda tashkilot a’zolari u bilan tanishishlari mumkin bo’lgan sahifa mavjud emas, masalan, ular imo-ishora tili bilan birga bo’lgan qisqa videoroliklar orqali.
Shavkat Mirziyoyev amaldorlarni xalqqa ochiq bo’lishga chaqirmoqda. Uning virtual qabulxonasi ochilgandan so’ng vazirliklar va idoralar Xalq bilan muloqot yilida prezidentdan o’rnak olishdi. Davlat muassasalarining matbuot xizmatlari faol ishlay boshladi, bir qator mansabdor shaxslar ijtimoiy tarmoqlar orqali xalq bilan aloqa qila boshladilar. Prezident tomonidan boshlangan faol islohotlar boshlanganidan to’rt yil o’tdi, ammo karlarning asosiy jamoat tashkiloti hali ham o’z a’zolari bilan muloqot o’rnatmadi.
Pandemiyaning kar va eshitish qobiliyati past odamlarga ta’siri
──────────
Koronavirusning tarqalishi tufayli biz qiyin davrni boshdan kechirmoqdamiz. Karantin kar va eshitish qobiliyati past odamlarga juda salbiy ta’sir ko’rsatdi, ularning aksariyati norasmiy sektorda ishlaydi. Karantin davrida transport vositalarining harakatiga qo’yilgan cheklovlar ko’plab karlarni daromadsiz qoldirdi.
Karantin, shuningdek, karlar va eshitish qobiliyati cheklanganlarning hayotini qiyinlashtirdi, ularning aksariyati O’zbekiston karlar jamiyati a’zolari. Bizda mavjud bo’lgan ma’lumotlarga ko’ra, hozirgi kunda tashkilotda 10 216 kishi, jami 21 212 nafar eshitish qobiliyati cheklangan bolalar va kattalar ro’yxatga olingan. Ularning aksariyati ishdan ayrilib, oilalarini oziq-ovqat bilan ta’minlay olmayapti.
3-aprel kuni birinchi karantin paytida Toshkentda Xayriya yordami bo’yicha yagona muvofiqlashtiruvchi markaz ish boshladi, unga 1197 raqamli aloqa markaziga qo’ng’iroq qilib, asosiy oziq-ovqat mahsulotlarini olish mumkin edi. Dastlab, kar va eshitish qobiliyati past bo’lgan zaif oilalar ushbu ishonch telefonidan foydalana olmadilar, ammo 2019 yil yozidan buyon faoliyat yuritib kelayotgan Favqulodda vaziyatlar vazirligi huzuridagi eshitish va nutqi zaif odamlar uchun dispetcherlik xizmati bilan hamkorlik o’rnatilishi mumkin edi.
O’z navbatida, O’KJ raisi rasmiy bayonot berishi va karlar jamiyati uchun surdo tarjimonlar xizmatini ko’rsatadigan Yagona Muvofiqlashtirish Markazi bilan hamkorlikni yo’lga qo’yishi mumkin edi. Ammo, bizning ma’lumotimizga ko’ra, karlar jamiyati markaziy apparati rahbariyati karlar uchun ishonch telefonini tashkil etish choralarini ko’rmagan.
Koronavirus pandemiyasi shuni ko’rsatdiki, Karlar Jamiyati hozirgi holatida shoshilinch vazifani — AKT orqali karlarga qo’ng’iroq markazlari orqali yordamning mavjudligini hal qilish uchun o’z kuchlarini safarbar qilmagan va bu vaziyatda kerakli ko’makni bera olmasligini ko’rsatdi.
1197 xizmatidan foydalanish imkoniyati mavjud emasligi sababli, eshitish qobiliyati cheklangan ko’plab odamlar o’tib, kerakli yordamni ololmay qolishdi. Ikkinchi karantin paytida Surdo Online Uzbekistan (SOL) loyihasi tashabbuskorlarining sa’y-harakatlari bilan homiylikni muvofiqlashtirish markazi bilan aloqa o’rnatildi va karlar imo-ishora tarjima xizmati bilan videoaloqa orqali aloqa o’rnatishga muvaffaq bo’ldi.
Jamiyatda yoshlarga joy yo’qmi?
──────────
Yoshlarning jamiyat hayotida to’laqonli ishtirokini ta’minlaydigan davlat siyosatidan farqli o’laroq, O’KJ Markaziy Kengashida 30 yoshgacha bo’lgan biron bir kishi yo’q.
Ehtimol, tashkilotning markaziy kengashi rahbariyati yosh karlar savodsiz odamlar va Jamiyat va uning o’quv-ishlab chiqarish korxonalarini boshqarishda ishtirok eta olmaydilar degan fikrda. Ushbu munosabat nogironlik bo’yicha kamsitishga o’xshaydi va O’zbekiston karlar jamiyatining kelajagiga befarqligini ko’rsatadi.
Ammo kar yosh avlodining savodsizligi uchun kim aybdor? Ularning eshitish dunyosidan ajralib turishi, avvalambor, qulay joylarning yo’qligi (surdo tarjimonlarning yuqori sifatli xizmatlari, televizion subtitrlar va boshqa imkoniyatlar) va ma’lumot olish uchun ko’plab to’siqlar.
Agar karlar jamiyati milliy televideniyeda subtitrni joriy etish, surdo tarjima xizmatlarini ko’rsatish yoki hech bo’lmaganda tanlovlar o’tkazish va iqtidorli yoshlarni qo’llab-quvvatlashga tegishli e’tibor va sa’y-harakatlarni ko’rsatmasa, unda Jamiyat va uning rahbariyati ham savodsizlarni o’qitish va karlarning savodxonligini oshirish bo’yicha qilayotgan ishlariga javob berishi kerak. …
Rais Jamiyatga xizmat qiladimi yoki aksincha?
──────────
Har yili karlar jamiyatining Toshkent viloyati kengashining yalpi majlisi bo’lib o’tadi, u yerda Jamiyatning 30 ga yaqin faol delegatlari taklif etiladi. Ma’mur Axliddinov so’nggi ikki yalpi majlisda taklifnoma asosida delegat sifatida qatnashdi. Vaqtning bir qismi delegatlarga qiziqtirgan savollarini berish uchun ajratiladi.
O’KJzning faol a’zolaridan biri Muqim Karimov raisdan so’nggi yillarda ta’mirsiz qolgan karlar uchun sport majmuasi va kar sportchilarning qishda mashq qilishlari uchun joy yetishmasligi haqida so’radi. Ushbu savol mualliflar tomonidan avvalgi maqolada ko’tarilgan, ammo u hali ham ochiq qolmoqda. Karlar jamoasining sport yutuqlari g’urur va zavq bag’ishlaydi va milliy jamoani qo’llab-quvvatlash uchun zalni tiklash uchun yigitlarning g’alabalariga ishonadigan homiy bo’lishi kerak.
O’tgan yilgi plenumda tinglovchilar raisi Javoxir Rixsiev o’z nutqidan so’ng shoshilinch ravishda karlar delegatlarining savollariga quloq solmasdan zalni boshqa yig’ilishga tark etdi. Natijada, ularning hammasi ham o’zlarini qiziqtirgan savollarini bera olmadilar va ularning ko’plari haligacha o’z yechimini topa olishmadi.
Karlar delegati va jamiyat a’zosi Tolik Krovov: «Nega karlar jamiyatiga tegishli yer uchastkasi shahar hokimligi balansiga bepul berildi?» Degan savolni berishga muvaffaq bo’ldi. Biroq, u aniq javobsiz qoldi. Rais Javoxir Rixsiev, yer uchastkalari bilan bog’liq savollarga javob berishga haqqi yo’qligi va yer davlatga tegishli bo’lib, hokimlik uni istalgan vaqtda olishga haqli deb javob berdi.
Rahbar Jamiyatning 1929-yilda tashkil topganidan beri yillar davomida to’plangan manfaatlarini himoya qilishi va moddiy-texnik bazasini, mol-mulki va moliyaviy resurslarini tejab qolishi kerak emasmi? Toshkent shahar hokimligi karlar madaniyati markaziga tegishli 1,2 gektar yer maydonini begonalashtirish sabablari to’g’risida rasmiy tushuntirish bermadi.
Yalpi majlis — bu karlar jamiyatining eshita oladigan raisi bilan karlar a’zolari o’rtasida muloqot o’rnatish uchun yiliga bir marta mavjud bo’lgan yagona imkoniyat. O’tgan yili ko’pchilik delegatlar, Jamiyatning ko’plab oddiy a’zolari singari, J. Rixsievga o’z savollarini bera olmadilar.
Shu o’rinda savol tug’iladi: “Rahbar Jamiyatga xizmat qilishi kerakmi yoki rahbar uchun Jamiyatmi? Karlar jamoasi bilan muloqot o’rnatishni istamaydigan bunday rahbarga ishonishingiz mumkinmi?
Jamiyat a’zolari kimlar, agar karlarning o’zlari bo’lmasa?
──────────
O’tgan yili 100 dan ziyod kar va eshitish qobiliyati past odamlar guruhi – O’KJning tashabbuskor a’zolari O’KJ Markaziy kengashi faoliyatini boshqarish va nazorat qilishning amaldagi tizimidan noroziligini bildirgan holda ikki marta prezidentning jamoat qabulxonasiga murojaat qilishdi.
Karlarning tashabbuskor guruhi a’zosi, eshitish qobiliyati cheklangan Toshkent axborot texnologiyalari universiteti talabasi Azizbek Qurbonov o’z nomidan bayonot berdi. Quyida uning prezidentning virtual qabulxonasiga murojaatidan parcha tarjimasi keltirilgan:
«Bizning maqsadimiz — turli sabablarga ko’ra ishdan chiqqan O’zbekiston karlar jamiyatining boshqaruv tizimini tubdan isloh qilish. Biz kar va eshitish qobiliyati past odamlarni o’z jamoalari safida bo’lgan va ularning tashvishlari va muammolari bilan yaqindan tanish bo’lgan odamlar boshqarishi maqsadga muvofiq deb hisoblaymiz. Bizning huquqlarimiz va imkoniyatlarimiz qayerga ketganini biz biron bir tarzda tushunolmaymiz. Agar bizda jismoniy imkoniyatlarimiz cheklangan bo’lsa, oliy ma’lumotga ega bo’lmasak, demak, shu sababli bizga muhim vazifalarni ishonib topshirib bo’lmaydi. Afsuski, bunda karlarning o’zlari aybdor bo’lishi mumkin, lekin biz eng katta ayb O’KJ rahbarlarining o’zlarida, ular aloqa o’rnatolmagan va karlar bilan ishlay olmaganlikda deb o’ylaymiz. Karlarning hayotida ko’plab muammolar to’planib qolgan va ularni hal qilish uchun amaliy yordamga ehtiyoj bor », deyiladi murojaatda.
Virtual qabulxonaga ariza berishdan tashqari, karlarning tashabbuskor guruhi ham prokuratura organlariga murojaat qilishdi. Biroq, ularning shikoyati O’KJ Markaziy Kengashi raisi Javoxir Rixsievga tushirildi, u mutlaqo eshita oladigan odam.
Prezidentning virtual qabulxonasiga kar va eshitish qobiliyati past odamlarning tashabbuskor guruhining shikoyati dastlab Sog’liqni saqlash vazirligi huzuridagi Tibbiy va ijtimoiy xizmatlar agentligiga, so’ngra Agentlik shikoyatni o’rganish va «uning muallifiga» izoh berish iltimosi bilan O’zbekiston karlar jamiyatiga murojaat qildi (hujjat nusxasi tahrirda mavjud ).
Markaziy Kengash raisi Rixsiev karlarning tashabbuskor guruhi bilan uchrashuvda ularning takliflari yozma ravishda taqdim etilmaganligini va a’zolik badallari to’lanmaganligi sababli ular O’KJzning to’laqonli a’zolari hisoblanmasligini ta’kidladilar.
Toshkent shahar Chilonzor tumani prokuraturasi ham hozirgi rais Rixsievni qo’llab-quvvatlab, tashabbuskor guruhni O’KJ nizomining 4.1 bandiga ishora qildi. Shunday qilib, karlar jamiyatiga a’zolik badallarni to’lash asosida tan olinadi. Ammo karlarning tashabbuskor guruhidan raisga tanishish uchun nizomni taqdim etish to’g’risida ko’plab murojaatlari muvaffaqiyatga erishilmadi.
Rostdan ham, 2019 yilga kelib tashkilotning 10 216 a’zosidan atigi 1456 kishi a’zolik badalini to’lagan yoki bu barcha a’zolarning 14,5 foizini tashkil etadi. Natijada, karlar jamiyatining faol a’zolari atigi 1500 kishidan kam bo’lgan ekan. Agar tashkilot karlarning huquqlari va manfaatlarini himoya qilmasa, unda a’zolik badallarini to’lash ma’nosi yo’qoladi.
Umidsizlanib, karlarning tashabbuskor guruhi o’zlarining yangi «O’zbekiston karlar uyushmasi» nodavlat notijorat tashkilotini (NNT) ro’yxatdan o’tkazishga qaror qildilar. 23-yanvar kuni ular nodavlat notijorat tashkilotlarini Adliya vazirligida ro’yxatdan o’tkazishda «Madad» bepul huquqiy maslahat byurosiga Telegram’dagi bot orqali ro’yxatdan o’tishda huquqiy yordam so’rab murojaat qilishdi.
Madad konsalting byurosining karlarning tashabbuskor guruhining so’roviga bergan javobining skrinshoti
«Madad» maslahatchisining qisqacha javobi: «Axir, karlar Jamiyati va O’zbekiston karlar sport federatsiyasi allaqachon mavjud» — ilgari aytilgan gipotezani tasdiqladi: «Nogironlar, karlar va ko’rlar uchun yangi nodavlat tashkilotning nima keragi bor, agar allaqachon O’zbekiston nogironlar, karlar va ko’rlar jamiyatlari mavjud bo’lsa?»
«Madad» bot markazi orqali kelgan xabar shuni ko’rsatadiki, uning muallifi Konstitutsiyaning 34-moddasi: «O’zbekiston Respublikasi fuqarolari kasaba uyushmalarida, siyosiy partiyalarda va boshqa jamoat birlashmalarida birlashish, ommaviy harakatlarda qatnashish huquqiga ega» degan qoidani deyarli hisobga olmasligini anglatadi.
Xuddi shu nomdagi NNT ilgari ro’yxatdan o’tgan bo’lsa, O’zbekiston karlari assotsiatsiyasini ro’yxatdan o’tkazishni rad etish mumkin, ammo bot orqali yuborilgan arizada O’zbekistonda ro’yxatdan o’tgan biron bir NNTga tegishli bo’lmagan ism ko’rsatilgan. Biroq, karlar uchun yangi jamoat tashkilotini ro’yxatdan o’tkazishga urinish muvaffaqiyatsiz tugadi.
Eshita oladiganlar yoki karlar jamiyati?
──────────
O’KJ markaziy kengashining ta’kidlashicha, bugungi kunda O’KJ ning 16 yoshdan oshgan 10 mingga yaqin a’zosi yoki mamlakatdagi ro’yxatdan o’tgan karlarning deyarli 47 foizi mavjud. Savol shundaki, ularning qanchasini rais Rixsiev a’zolik badallarini to’latib, jamiyatning to’laqonli a’zolari deb tan oladi?
O’KJ nizomining matni bilan tanishish mumkin emasligi sababli Markaziy kengash rahbarini saylash tartibi qanday degan savolga javob berish qiyin. Eshitish qobiliyati yo’q odam karlar jamiyatini boshqarishga ma’naviy huquqiga egami? Ushbu savollar ochiq qolmoqda.
O’KJ menejmenti ishi bo’yicha jamiyat a’zolarining mustaqil auditi va nazoratining yo’qligi, tashkiliy va moliyaviy faoliyatdagi shaffoflikning yo’qligi, shuningdek, Markaziy Kengashning eshita oladigan raisining javobgarligi yo’qligi Jamiyatning kar va eshitish qobiliyatiga ega a’zolari orasida shubha va norozilikni keltirib chiqarmoqda.
Mualliflarning fikriga ko’ra, O’zbekiston karlar jamiyati tashkilotning samarasiz boshqaruvi tufayli o’z maqsad va vazifalarini bajarmayapti. O’KJ karlarning sifatli ta’lim olish, munosib mehnat qilish, ma’lumot va bilimlardan teng foydalanish huquqlarini to’g’ri himoya qilmaydi, shuningdek Jamiyatning mol-mulki va moliyaviy resurslarini shaffof va adolatli boshqarishni amalga oshirmaydi.
Hozirgi kunda butun mamlakat bo’ylab 12 ta hududiy filiallar, 75 ta boshlang’ich tashkilotlar va 2 ta madaniyatni rivojlantirish markazlari, shuningdek, 12 ta o’quv va ishlab chiqarish korxonalari (O’IChK) faoliyat ko’rsatmoqda. Qizig’i shundaki, barcha O’IChK direktorlari ham eshita oladiganlar.
Karlar jamiyatining ixtisoslashtirilgan korxonalari davlat tomonidan kafolatlangan imtiyoz va preferensiyalardan foydalangan holda eshitish qobiliyati cheklangan odamlarning tor guruhi uchun emas, balki kar va eshitish qobiliyati past fuqarolar manfaati uchun ishlashining qanday kafolatlari bor?
Jamiyatni shaffof ravishda saylangan Markaziy Kengash raisi boshqargan taqdirdagina vaziyatni O’KJning kar a’zolari foydasiga o’zgartirish mumkin. Asosiy karlar jamoasining yetakchisi eshitish dunyosida kar bo’lish nimani anglatishini bilishi kerak. Jamiyat rahbariyati jamiyat a’zolarining huquqlari va manfaatlari uchun kurashishi kerak, shunda ular qashshoqlik, savodsizlik va marginalizatsiya doirasidan chiqib ketishadi.
Dastlab, O’KJning tashkiliy va moliyaviy faoliyati, shu jumladan O’IChK ishi, tashkilotning mol-mulki ustidan mustaqil nazorat va auditorlik tekshiruvini o’tkazish kerak. Biz nogironlarning huquqlari va manfaatlarini hurmat qilishning xalqaro prinsipiga amal qilishimiz kerak: «Ularsiz ular uchun hech narsa qilinmasligi kerak».
Maqola mualliflari Toshkent shahar hokimligi matbuot xizmati jamoatchilikni karlarning muammolarini o’rganish bo’yicha ishchi guruhi faoliyati natijalari to’g’risida xabardor qilishiga va tegishli idoralar ko’tarilgan muammolarni e’tiborsiz qoldirmasligiga umid bildirmoqda.
Bizda yana ko’plab yaxshi maqolalar bor! Shuning uchun, Telegram kanalga obuna bo’ling — u erda siz aniq hech narsani o’tkazib yubormaysiz.
Hook sizga yoqadimi? Endi siz tahririyatga pul o’tkazmasi bilan yordam berishingiz mumkin — yig’ilgan mablag’lar shtatdan tashqari xodimlarning ish haqini to’lashga sarflanadi. Ushbu havolaga rioya qiling yoki 8600 5729 1833 8323 (Uzcard) kartasiga istalgan summani o’z qo’lingiz bilan o’tkazing.
Dilmurod Yusupov — Sasseks universiteti (Buyuk Britaniya) rivojlanishni o’rganish institutining inklyuziv rivojlanish va ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlariga ixtisoslashgan doktoranti.
Ma’murjon Axliddinov karlar jamiyatining a’zosi, uzsd.uz blog muallifi. Matbuotda va blogida karlar bilan bog’liq muammolarni ko’taradi.
Tarjima: Aziza Yo’ldosheva